Bezobjawowy wirus, poważne konsekwencje
Zakażenie wirusem HIV może rozwijać się latami bez żadnych objawów. Przez ten czas wirus systematycznie niszczy układ odpornościowy, zwiększając ryzyko rozwinięcia AIDS – zespołu nabytego upośledzenia odporności. AIDS prowadzi do licznych chorób wskaźnikowych, takich jak gruźlica, nowotwory czy zakażenia grzybicze układu nerwowego.
Jak wyjaśnia Anna Marzec-Bogusławska, dyrektor Krajowego Centrum ds. AIDS, większość zakażeń w Polsce wynika z kontaktów seksualnych, często podejmowanych pod wpływem alkoholu czy substancji psychoaktywnych.
Statystyki i wyzwania diagnostyczne
W 2023 roku w Polsce odnotowano rekordową liczbę 2879 nowych zakażeń HIV. Co trzeci zakażony nie zna swojej diagnozy, a ponad połowa pacjentów trafia do lekarza w zaawansowanym stadium infekcji.
Według ekspertów, taki stan rzeczy to efekt zbyt niskiej świadomości społecznej na temat HIV. Wiele osób nie podejmuje testów, nie odnosząc ryzyka zakażenia do siebie, szczególnie w grupach heteroseksualnych. Kampanie takie jak „Mój pierwszy raz” popularyzujące wczesną diagnostykę, mają na celu przełamanie tych barier, zwłaszcza wśród młodych ludzi.
Leczenie i zmiana podejścia społecznego
Postęp farmakologiczny i leczenie antyretrowirusowe zrewolucjonizowało życie osób zakażonych HIV. Przyjmowanie leków może obniżyć ilość wirusa we krwi do poziomu niewykrywalnego, co oznacza, że osoba zakażona nie zaraża swoich partnerów.
Wpłynęło to jednak na społeczne postrzeganie HIV. „O ryzyku zakażenia mówi się dziś mniej, a ono przecież nie zniknęło. Poza tym szacuje się, że około 30 proc. osób nie wie o fakcie swojego zakażenia, bo nigdy nie wykonało testu, być może nie odnosząc ryzyka zakażenia HIV do siebie. Poza tym ponad połowa pacjentów z zakażeniem trafia do opieki medycznej zbyt późno, kiedy pojawiają się już wywołane przez wirus choroby. Dlatego tak ważne są edukacja, profilaktyka, dążenie do wykrycia zakażenia i rozpoczęcia leczenia antyretrowirusowego tak szybko jak to możliwe” - podkreśliła PAP Anna Marzec-Bogusławska.
Dodatkowo nadal istniejąca stygmatyzacja wciąż utrudnia diagnostykę i leczenie. Szefowa Krajowego Centrum ds. AIDS postuluje o zmianę art. 161 Kodeksu karnego (narażenie człowieka na zarażenie) dotyczącego penalizacji zakażenia wirusem HIV, wskazując, że jego obecne brzmienie jest krzywdzące dla osób zakażonych HIV (obecnie brzmi on: „Kto, wiedząc, że jest zarażony wirusem HIV lub dotknięty chorobą weneryczną lub zakaźną, ciężką chorobą nieuleczalną lub realnie zagrażającą życiu, naraża bezpośrednio inną osobę na zarażenie tym wirusem lub taką chorobą, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”). „Nie ma podstaw, żeby zakażenia HIV jako jedyne były wyodrębnione w tym artykule - jest to stygmatyzujące i krzywdzące. Wystarczy, by podlegały one pod ogólną regulację mówiącą o świadomym narażeniu na zakażenie chorobą zakaźną. Walka ze stygmatyzacją osób zakażonych jest priorytetem wielu programów wspierania osób z HIV, także na forum międzynarodowym” - wyjaśniła Anna Marzec-Bogusławska
Badania są kluczowe
Eksperci apelują: nie ma drogi na skróty – test na HIV to jedyny sposób, by rozwiać wątpliwości i rozpocząć leczenie na czas. W Polsce działa 29 punktów, gdzie można wykonać anonimowe i bezpłatne testy. W przyszłym roku resort zdrowia ma podwoić budżet na te placówki
Dr Bartosz Szetela - specjalista od chorób zakaźnych, pracujący we Wrocławskim Centrum Zdrowia, w poradni HIV, podkreśla, że badanie powinno być rutyną dla każdego, kto kiedykolwiek podjął ryzykowne zachowania. Wczesne wykrycie wirusa daje szansę na normalne życie i ochronę bliskich przed transmisją wirusa.
