1. Czym jest krztusiec i dlaczego jego liczba wzrasta?
Krztusiec jest chorobą wysoce zakaźną, przenoszoną drogą kropelkową. Bakterie wywołujące krztusiec wytwarzają toksyny, które uszkadzają nabłonek dróg oddechowych, prowadząc do przewlekłego, gwałtownego kaszlu. W Polsce odnotowano wzrost zachorowań, co może być efektem kilku czynników:
- słabnącej odporności po szczepieniach – odporność poszczepienna, choć skuteczna, może maleć po kilku latach, dlatego zaleca się dawki przypominające.
- Niedostatecznej liczby szczepień – rosnący trend nieszczepienia dzieci, również z przyczyn ideologicznych, prowadzi do wzrostu ryzyka zachorowań.
- Zmiany w diagnostyce i zgłaszaniu przypadków – większa świadomość lekarzy i pacjentów może sprawiać, że przypadki krztuśca są częściej diagnozowane i raportowane.
Z danych epidemiologicznych opublikowanych na stronie NIZP PZH-PIB wynika, że „od początku roku do połowy września zgłoszono 14 584 przypadki krztuśca co stanowi ponad 26-krotny wzrost w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego (559 przypadków) – czytamy na szczepienia.pzh.gov.pl.
2. Jakie są pierwsze objawy krztuśca?
Krztusiec rozwija się w kilku etapach, a jego początkowe objawy są często trudne do rozpoznania, ponieważ przypominają zwykłe przeziębienie lub infekcję wirusową. Oto etapy i najważniejsze symptomy:
1. Faza kataralna (inkubacyjna) – trwa od 1 do 2 tygodni i przypomina łagodne objawy przeziębienia. Pacjent może odczuwać:
- lekki kaszel,
- katar,
- niewielką gorączkę,
- uczucie ogólnego zmęczenia.
W tym okresie choroba jest najbardziej zakaźna, a objawy są na tyle łagodne, że często mylone z infekcją wirusową.
2. Faza napadowa – trwa od 1 do 6 tygodni. To etap, w którym pojawiają się charakterystyczne dla krztuśca ataki kaszlu. Objawy obejmują:
- silny, napadowy kaszel – kilka lub kilkanaście szybkich kaszlnięć, po których następuje gwałtowne nabranie powietrza i charakterystyczny, świszczący dźwięk,
- wymioty – napady kaszlu mogą być tak intensywne, że prowadzą do wymiotów,
- sinienie – w trakcie napadu kaszlu pacjent może sinieć z powodu niedoboru tlenu,
- osłabienie – przewlekły kaszel prowadzi do wyczerpania.
Faza zdrowienia – trwa od 2 do 3 tygodni. Kaszel stopniowo się zmniejsza, a napady są coraz rzadsze, jednak pełne zdrowienie może potrwać kilka miesięcy, szczególnie w przypadku dzieci i osób starszych.
3. Dlaczego krztusiec jest tak niebezpieczny?
Krztusiec może prowadzić do groźnych powikłań, szczególnie u niemowląt i dzieci. W grupie ryzyka są również osoby starsze i osoby z osłabionym układem odpornościowym. Do najczęstszych powikłań należą:
- zapalenie płuc,
- zapalenie mózgu i opon mózgowych,
- pęknięcie żeber spowodowane intensywnym kaszlem,
- odwodnienie i utrata wagi spowodowane wymiotami.
U niemowląt krztusiec może prowadzić do poważnych problemów z oddychaniem, a nawet do zatrzymania oddechu, co może stanowić bezpośrednie zagrożenie życia.
4. Jak leczyć krztusiec?
Leczenie krztuśca opiera się głównie na podawaniu antybiotyków, które pomagają skrócić czas zakaźności i łagodzą objawy. Dzieci i osoby z ciężkimi objawami mogą wymagać hospitalizacji, szczególnie jeśli występują trudności z oddychaniem.
Ważnym elementem profilaktyki jest szczepienie. W Polsce szczepionki przeciwko krztuścowi są dostępne w ramach obowiązkowego programu szczepień ochronnych. Dodatkowo zaleca się dawki przypominające dla dorosłych, co może ograniczyć ryzyko zachorowania i dalsze przenoszenie bakterii.
5. Jak się chronić przed krztuścem?
Najważniejszym środkiem zapobiegawczym pozostaje szczepienie, szczególnie u dzieci i osób mających kontakt z niemowlętami. Dla osób, które miały kontakt z osobą zarażoną krztuścem, zaleca się również profilaktyczne stosowanie antybiotyków.
W przypadku wystąpienia objawów charakterystycznych dla krztuśca, takich jak przewlekły, intensywny kaszel, warto jak najszybciej skonsultować się z lekarzem. Wczesne rozpoznanie i wdrożenie leczenia mogą ograniczyć ryzyko powikłań oraz skrócić czas zakaźności.
Więcej na temat zapobiegania krztuścowi oraz zalecanych szczepień znajdziesz na stronie Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego - PZH.
Artykuł ten ma charakter informacyjny i nie zastępuje porady lekarskiej. W przypadku jakichkolwiek niepokojących objawów skonsultuj się z lekarzem.
Źródło: szczepienia.pzh.gov.pl
