Czy można wydziedziczyć kogoś w testamencie?
Prawo spadkowe w Polsce daje dużą swobodę w rozporządzaniu majątkiem, ale z pewnymi wyjątkami. Teoretycznie można pominąć dowolną osobę w testamencie, ale nie zawsze oznacza to, że nie będzie miała prawa do części spadku.
- Wydziedziczenie – oznacza celowe pozbawienie prawa do zachowku określonej osoby.
- Pominięcie w testamencie – jeśli spadkodawca nie uwzględni kogoś w testamencie, ale nie wyraża woli wydziedziczenia, pominięta osoba może nadal domagać się zachowku.
Kiedy można skutecznie wydziedziczyć spadkobiercę?
Wydziedziczenie to decyzja, która wymaga konkretnych podstaw prawnych. Nie można kogoś wydziedziczyć bez powodu. Polski Kodeks cywilny określa, że można to zrobić tylko wtedy, gdy spadkobierca:
- dopuścił się względem spadkodawcy umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności (np. znęcanie się nad rodzicem);
- działał w sposób rażąco sprzeczny z zasadami współżycia społecznego (np. trwałe zerwanie więzi rodzinnych bez powodu);
- nie dopełniał obowiązków rodzinnych wobec spadkodawcy (np. nie interesował się jego losem, nie pomagał w chorobie).
Wydziedziczenie musi być wyraźnie zaznaczone w testamencie i podparte konkretnymi argumentami. W przeciwnym razie osoba, która została pominięta, może ubiegać się o zachowek.
Polecamy: Darowizna od rodziców. Czy musisz zgłaszać przelane pieniądze? Oto aktualne limity!
Czy pominięta osoba może dostać zachowek?
Tak, jeśli nie została skutecznie wydziedziczona, ale była ustawowym spadkobiercą (np. dzieckiem, wnukiem, małżonkiem), może domagać się zachowku.
Co to jest zachowek?
Zachowek to kwota, która przysługuje najbliższym członkom rodziny, nawet jeśli nie zostali uwzględnieni w testamencie. Wynosi:
• 50% wartości udziału spadkowego, który przypadłby danej osobie w normalnym dziedziczeniu,
• 75% wartości udziału, jeśli osoba uprawniona jest niezdolna do pracy lub małoletnia.
Przykład:
Jeśli zmarły miał dwoje dzieci i jedno z nich zostało pominięte w testamencie, to może ono domagać się połowy wartości tego, co odziedziczyłoby w standardowym podziale majątku.
Jak uniknąć sporu o spadek?
Aby uniknąć problemów, warto:
- precyzyjnie sformułować testament – jasno określić, kto dziedziczy, a kto nie.
- Skorzystać z porady notariusza – pomoże uniknąć błędów formalnych.
- Zastanowić się nad darowizną za życia – darowizna jest trudniejsza do podważenia niż testament.
- Rozważyć zapis windykacyjny – umożliwia przekazanie konkretnego składnika majątku danej osobie.
Podsumowanie. Czy można kogoś pominąć w testamencie?
- Tak, ale jeśli osoba ma prawo do zachowku, może go dochodzić.
- Tak, ale aby skutecznie pozbawić kogoś prawa do spadku, trzeba go wydziedziczyć na podstawie ważnych powodów.
- Nie zawsze, bo nawet jeśli spadkodawca nie zapisze nic dla bliskiej osoby, ta może wystąpić o część majątku w formie zachowku.
- Planując spisanie testamentu, warto dokładnie zapoznać się z przepisami, aby uniknąć sporów rodzinnych po swojej śmierci. Jeśli masz wątpliwości, skorzystaj z pomocy notariusza lub prawnika specjalizującego się w prawie spadkowym.
Źródła: Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, Dz.U.2023.1610, Ministerstwo Sprawiedliwości, Krajowa Rada Notarialna
Czytaj też: Urząd skarbowy nie rozliczy wszystkich automatycznie. Sprawdź, czy musisz sam złożyć PIT
