Znaki zodiaku, czyli konstelacje na ekliptyce słonecznej
Czym jest dwanaście znaków zodiaku? Jest to zbiór dwunastu nazw konstelacji, przez które przechodzi kolejno Słońce w trakcie rocznego cyklu. Ale ktoś może się zdziwić, przecież to Ziemia krąży wokół Słońca, więc jak nasza gwiazda może podróżować po nocnym niebie? Aby to zrozumieć, trzeba najpierw wyjaśnić, czym jest ekliptyka. Jest to nazwa pozornej drogi, którą w ciągu roku pokonuje Słońce na nieboskłonie, co możemy obserwować z Ziemi.
Jeżeli nie umiemy sobie tego wyobrazić, można zrobić prosty eksperyment. Jeżeli mamy w pokoju stolik, to spróbujmy obejść go dookoła, z twarzą cały czas zwróconą w jego kierunku. W ten sposób zobaczymy, że otoczenie za nim się zmienia. Powstanie wtedy złudzenie, że mebel porusza się na tle ścian, mimo że stoi w miejscu. I dokładnie tak samo jest z Ziemią (która w tym przykładzie jest nami) i Słońcem (którego rolę pełni stolik).
fot. Shutterstock
Podział na dwanaście sfer
Prawdopodobnie pierwszy raz ekliptykę zaobserwowali astronomowie Sumeryjscy. Nadali oni wtedy nazwy konstelacjom, przez które przechodziło Słońce, ale było ich dużo więcej, niż obecnie. Podział na dwanaście równych sfer i znane nam nazwy wprowadzili astronomowie Babilońscy około 500 lat p.n.e., ale musiało minąć jeszcze dużo czasu, nim ostatecznie się przyjęły.
Zodiak – co oznacza to słowo?
A skąd wzięła się nazwa „zodiak”? Pochodzi ona od łacińskiego słowa zodiacos, które jest zlatynizowaną formą pochodzącą od greckich słów, które oznaczają „krąg małych zwierzątek”. Nawiązuje to do dużej liczby zwierząt i mitologicznych hybryd tworzących dwanaście znaków.
Wężownik – trzynasty znak
Ale znaki zodiaku mają jeszcze jedną tajemnicę, okazuje się, że może ich być obecnie trzynaście. Czym to jest spowodowane? Otóż Ziemia, poza obrotem wokół własnej osi i wokół Słońca, wykonuje jeszcze jeden ruch, który jest nazywany ruchem precesyjnym. Oś naszej planety zakreślana na sferze niebieskiej okrąg, a proces ten trwa aż 26 000 lat. Jednym ze skutków jest fakt, że Gwiazda Polarna nie zawsze wyznaczała biegun nieba, nie było tak np. w czasach Starożytnego Egiptu. Innym następstwem jest to, że zmienia się ekliptyka Słońca i nie przechodzi już ono przez konstelacje tak, jak w starożytności. W okresie od końca listopada do połowy grudnia nasza gwiazda nie porusza się po żadnej konstelacji zodiaku, dlatego czasami mówi się o trzynastym znaku, określanym mianem Wężownika.
Znaki zodiaku są używane do przepowiadania przyszłości, ale ich fascynującą historią jest ściśle powiązana z astronomią i starożytnymi społecznościami, którzy dały jej początek dzięki wnikliwym obserwacjom nocnego nieba.
