Zimni ogrodnicy. Kim są? Co zwiastują?
Jeśli mowa o zimnych ogrodnikach, to z pewnością chodzi o patronów poszczególnych, majowych dni:
- Św. Pankracy – 12 maja,
- Św. Serwacy – 13 maja,
- Św. Bonifacy – 14 maja,
- Św. Zofia (zimna Zośka) i św. Izydor – 15 maja.
Według podań i obserwacji ludowych okres od 12 do 15 maja oznacza ostatnie, wiosenne przymrozki. W ciągu tych kilku dni na termometrach mogą pojawić się znacznie niższe temperatury, które powodują niepowodzenie w uprawach gruntowych. Natomiast już po 15 maja nie powinny się one pojawiać, co stworzy bezpieczne warunki dla roślin ogrodowych.
Na temat zimnych ogrodników powstało kilka przysłów.
- Święta Zofija kłosy rozwija.
- Za świętą Zofiją pola w kłos wybiją.
- Na świętego Izydora często bywa chłodna pora.
- Święty Izydor wołkami orze, kto go poprosi – temu pomoże.
- Pankracy, Serwacy, Bonifacy: źli na ogród chłopacy.
Zimni ogrodnicy to nie tylko opowieści ludowe
Niektórzy mogą uznać zimnych ogrodników jako ludowy przesąd. Jednak zjawiska, które dzieją się w tym czasie, są stale badane przez naukowców. Zjawiska klimatyczne, które mają miejsce właśnie pod koniec pierwszej połowy maja, są charakterystyczne dla Europy Środkowej, w tym naturalnie również dla Polski. Wtedy to po okresie utrzymywania się wyżu barycznego nad Środkową i Wschodnią Europą pojawia się zmiana cyrkulacji atmosferycznej, co sprawia, że przy słabnącym wyżu zaczyna napływać zimne powietrze polarne z niżem barycznym.
Wyniki badań wskazują jasno, że takie zjawisko ma miejsce niemal w każdym roku. Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Jagiellońskiego przeanalizowano okres od 1881 do 1980 roku i wykazano, że w 95 spośród tych lat zanotowano wyraźny spadek temperatury między 1 a 25 maja. Na podstawie tych analiz stwierdzono, że najbardziej prawdopodobny czas na majowe ochłodzenie występuje między 10 a 17 maja.
