Geneza święta
Uroczystość Wszystkich Świętych wywodzi się z czci oddawanej męczennikom, którzy swoje życie oddali dla wiary w Chrystusa, a nie wspomniano o nich w miejscowych martyrologiach, czy podczas Mszy Świętej.Tradycja ma swoje korzenie już w IV wieku, wtedy zaczęto przenosić całe relikwie świętych na inne miejsca.
W 610 roku papież Bonifacy IV otrzymał od cesarza starożytną świątynię pogańską – Panteon. W tym miejscu kazał złożyć wiele relikwii. Budynek został poświęcony i stał się przez to kościołem pod wezwaniem Matki Bożej Męczenników. Miało to miejsce 13 maja. Dzień ten stał się uroczystością oddawania czci wszystkim zmarłym męczennikom.
W 731 roku papież Grzegorz III przeniósł tę uroczystość z 13 maja na 1 listopada. Prawdopodobnym powodem dla przeniesienia tego święta z wiosny na jesień, były napływające do Rzymu rzesze pielgrzymów. Przez to mogły pojawić się trudności z wyżywieniem wszystkich uczestników uroczystości.
Drugim powodem mogło być wprowadzenie święta 1 listopada pod wpływem dawnego zwyczaju, występującego u Anglosasów i Franków. W Anglii i państwie Franków, 1 listopada obchodzono uroczystość zwaną sollemnitas sanctissima. Uważa się przez to, że uroczystość Wszystkich Świętych ma genezę nawet przedchrześcijańską. Niektórzy uczeni wiążą to święto z obrzędowością celtycką, za sprawą rozpoczynania się roku kalendarzowego i obrzędowego Celtów właśnie w listopadzie. W 835 roku papież Grzegorz IV zwrócił się do cesarza Ludwika Pobożnego, aby wprowadził obowiązkowe obchody uroczystości sollemnitas sanctissima 1 listopada w całym cesarstwie.
Grzegorz IV rozporządził następnie w 837 rok, by odtąd 1 listopada był dniem poświęconym pamięci nie tylko męczenników, ale wszystkich świętych Kościoła katolickiego. Na prośbę cesarza Ludwika Pobożnego święto rozszerzono na cały Kościół.
Wigilia Wszystkich Świętych
Na uwagę zasługuje również fakt, o tym że uroczystości Wszystkich Świętych towarzyszyła swego czasu wigilia. W roku 935 papież Jan IX ustanowił na 1 listopada osobne święto ku czci Wszystkich Świętych, które miało obowiązywać w całym Kościele. Co ciekawe, wprowadził tez wigilię, towarzyszącą temu świętu. W 1475 roku papież Sykstus IV ustanowił natomiast obowiązkową wigilię dla wszystkich wiernych oraz dołączył do niej oktawę obchodów. Wigilia i oktawa zostały zniesione dopiero w roku 1955 przez papieża Piusa XII.
Uroczystość Wszystkich Świętych obecnie
Święto to jest dniem wolnym od pracy, by w spokoju móc odwiedzać z rodziną groby bliskich zmarłych. Uroczystość była również dniem wolnym od pracy w czasach PRL-u, choć wtedy próbowano nadać dniu charakter świecki i nazywano je dniem Wszystkich Zmarłych bądź Świętem Zmarłych.
Po dniu Wszystkich Świętych, 2 listopada następuje Dzień Zaduszny, zwany w Polsce Zaduszkami. Jest to czas zadumy nad zmarłymi, czas przywoływania wspomnień. W odróżnieniu od święta Wszystkich Świętych jest to dzień modlitw za wszystkich wierzących w Chrystusa, których już z nami nie ma.
