![Riton / Nightcrawlers / Mufasa & Hypeman - Friday [Dopamine Re-Edit]](https://i.static.rmf.pl/98/100_100_riton.jpeg)
Kalwarie, których nazwa pochodzi od łacińskiego słowa "Calvarium", to zespół kościołów lub kaplic symbolizujących stacje Męki Pańskiej według drogi krzyżowej. Miejsca te zakładane są na wzgórzach, by przypominać swoim wyglądem Jerozolimę. W Polsce istnieje kilkadziesiąt kalwarii. My odwiedziliśmy zaledwie parę z nich.
Kalwaria Zebrzydowska
Położona jest w malowniczym Pogórzu Makowskim w powiecie wadowickim w Małopolsce. Znajduje się tu kościół i klasztor, zespół kaplic i kościołów dróżkowych, oraz manierystyczny park krajobrazowy.
Klasztor i kalwarię ufundował w 1602 roku Mikołaj Zebrzydowski, ówczesny wojewoda krakowski. Inspiracją była dla niego książka opisująca Jerozolimę za czasów Chrystusa. Wojewoda uznał, że należące do niego dobra są podobne do położenia Jerozolimy. Od końca XVII wieku odbywają się tu znane w całej Polsce misteria Męki Pańskiej.
Co roku Kalwarię Zebrzydowską odwiedzają tłumy wiernych, którzy podążają dróżkami Pana Jezusa i Matki Boskiej. Te pierwsze opowiadają historię ukrzyżowania Jezusa od wyjścia z Wieczernika, aż do śmierci i pogrzebu. Te drugie ukazują ból Maryi pod krzyżem, pogrzeb Chrystusa i tryumf po Zmartwychwstaniu. Od 1999 roku Sanktuarium w Kalwarii Zebrzydowskiej zostało wpisane na listę Światowego Dziedzictwa Kultury i Natury UNESCO.
Wokół sanktuarium rozmieszczone są 42 kapliczki, symbolizujące chwile Męki Pańskiej. Co roku w okresie Wielkiego Tygodnia odprawiane są tam misteria pasyjne przyciągające tłumy pielgrzymów. Pomiędzy kapliczkami w Wielki Piątek podczas procesji odgrywane są sceny z Pisma Świętego.
Kalwaria Wejherowska
Kalwaria Wejherowska nazywana jest inaczej kaszubską Jerozolimą lub Świętymi Górami. To jedno z najstarszych sanktuariów Męki Pańskiej w Polsce. Została zbudowana w XVII wieku. Jej głównym fundatorem był wojewoda malborski Jakuba Wejher, który jest także założycielem Wejherowa.
Kalwaria Wejherowska składa się dziś z 26 kaplic. Usytuowane są one na 3 wzgórzach: Górze Oliwnej, Górze Syjon i Górze Kalwarii. Najwyżej położoną kaplicą jest Dom Kajfasza (112,2 m n.p.m.). Szlak, który wytyczają kaplice, ma prawie 5 kilometrów. Nazwy i odległości między poszczególnymi stacjami nie są tam przypadkowe. Cysters z Oliwy, Robert z Werden, który odbył pielgrzymkę do Ziemi Świętej wymierzył krokami odległości między poszczególnymi stacjami. I rzeczywiście tak jest, że te poszczególne 14 stacji drogi krzyżowej mają takie odległości jak te w Ziemi Świętej.
Wejherowska Kalwaria to cel licznych pielgrzymek, które mają bardzo ciekawe i bogate zwyczaje. To tutaj w czasie odpustów odbywają się pokłony feretronów, czyli malowideł postaci świętych, które niesione przez wiernych "pochylają się" w geście pokłonu przed kapliczkami czy przydrożnymi krzyżami.
Od 2002 roku na Kalwarii Wejherowskiej wystawiane jest Misterium Męki Pańskiej. Aktorzy przebrani w stroje z czasów biblijnych biorą wraz z tłumem udział w inscenizacji ostatnich chwil Jezusa przed śmiercią.
Dodatkowym walorem Kaszubskiej Jerozolimy jest położenie w pięknym lesie. Morenowe wzgórza porastają między innymi dęby, lipy, jesiony, sosny czy olchy. To nie tylko wspaniałe miejsce do duchowych refleksji, ale także do spacerów.
Kalwaria Pacławska
Jedną z najstarszych i najbardziej znanych kalwarii jest Kalwaria Pacławska. Znajduje się 25 kilometrów od Przemyśla. Jej budowa rozpoczęła się w 1665 roku. Pomysłodawcą budowy był Andrzej Maksymilian Fredro, kasztelan lwowski i wojewoda podolski.
Z powstaniem Kalwarii wiąże się legenda, która mówi, iż Fredro podczas polowania zapuścił się w głąb lasu w pogoni za jeleniem. W miejscu, gdzie dziś stoi kościół, miał ujrzeć między rogami tegoż jelenia jaśniejący krzyż. Fredro postanowił założyć w tym miejscu kalwarię.
Sanktuarium Męki Pańskiej i Matki Bożej Kalwaryjskiej znajduje się na szczycie góry o wysokości 465 m n.p.m. Miejsce wybrano swoim pejzażem i położeniem miało przypominać Jerozolimę. Opiekę nad Kalwarią Pacławską od początku sprawują franciszkanie.
Obecny kościół ufundowany został przez Szczepana Józefa Dwernickiego w latach 1770-1775. Na przestrzeni wieków budynek był trawiony przez pożary, przez co przechodził przez kolejne modernizacje. Jednak nigdy nie ucierpiało wnętrze świątyni. Przypisywane to jest Matce Bożej, której cudowny obraz znajduje się w kościele. Zostało to oficjalnie uznane jako cud.
Obraz jednak nie zawsze znajdował się w kościele w Kalwarii. Wcześniej mieścił się we franciszkańskim kościele w Kamieńcu Podolskim. Po zajęciu twierdzy w Kamieńcu Podolskim przez Turków w 1672 roku obraz Matki Bożej na rozkaz tureckiego komendanta wyrzucono do rzeki Smotrycz. Z jego przybyciem do Kalwarii Pacławskiej wiążę się legenda. Według niej nieopodal rzeki mieszkał starzec, który miał sen, że Matka Boża nakazała mu wyłowić obraz i zanieść do Kalwarii. Tak też miał uczynić. W trakcie drogi na noc zatrzymał się w Samborze. W zajeździe, w którym nocował, obraz schowano do skrzyni, na której sypiał syn właścicieli. W nocy trzy razy został zrzucony ze skrzyni. Po jej otwarciu obraz jaśniał niezwykłą światłością. Mieszczanie procesjonalnie przenieśli obraz do Kalwarii.
W czasie II wojny światowej w 1939 roku obraz wywieziono do klasztoru w Czyszkach pod Lwowem. Dwa lata później do klasztorów w Jaśle i Krakowie, gdzie został zamurowany w fundamentach kościoła. W roku 1945 obraz powrócił do Kalwarii.
Na dróżkach znajduje się 41 kaplic kalwaryjskich, 35 murowanych, 6 drewnianych, jeden krzyż drewniany i trzy kamienne słupy. 35 kaplic i krzyż nad rzeką Wiar służą do rozważania tajemnic Męki Pańskiej, a także tajemnic związanych z życiem Matki Bożej. Początkowo poszczególne stacje zaznaczono w terenie drewnianymi krzyżami. Z czasem zastępowano je kaplicami. Kaplice kalwaryjskie obejmują: Dróżki Pana Jezusa – 28 stacji (wśród nich można wyodrębnić: Drogę Krzyżową – 14 stacji i Dróżki Matki Bożej – 16 stacji) oraz Dróżki Pogrzebu i Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny – 14 stacji. Niektóre stacje pokrywają się z tymi samymi kaplicami.
Pierwszych 28 kaplic wybudował Fredro. Miały służyć do rozważania Męki Pańskiej. Jednak żadna z nich nie zachowała się do dzisiejszych czasów. Za czasów Dwernickiego w Kalwarii wybudowano 20 kaplic zarówno murowanych jak i drewnianych. We wnętrzach ustawiono figury obrazujące sceny z Drogi Krzyżowej, nadano kaplicom nazwy. Do roku 1875 ojcowie sprawujący godność gwardiana budowali nowe, jak i modernizowali już istniejące kaplice.
W Niedzielę Palmową i w Wielki Piątek w Sanktuarium Męki Pańskiej i Matki Bożej w Kalwarii Pacławskiej odbywa się Misterium Męki Pańskiej. W biblijne postaci wcielają się każdego roku mieszkańcy okolicznych miejscowości, szczególnie kalwaryjscy parafianie. Inscenizacja podzielona jest na dwie części: "Wieczernik" oraz "Na krzyż z Nim". Sceny te przedstawiają ostatnie chwile życia Jezusa od ostatniej wieczerzy, poprzez sąd u Annasza, Kajfasza i Piłata, po śmierć na krzyżu i złożenie do grobu. W biblijne postaci wciela się każdego roku ok. pięćdziesięciu osób. Pierwsza inscenizacja odbyła się na dróżkach kalwaryjskich w 1995 roku.
Kalwaria Panewnicka
W katiwockiej dzielnicy Panewniki przede wszystkim znajduje się franciszkańska bazylika, obok której jest też klasztor. Budowle otacza park i charakterystyczny, ceglany mur. Wśród drzew stacje Drogi Krzyżowej i różańcowe kaplice. To właśnie jest Kalwaria Panewnicka.
Budowę bazyliki zakończono na początku XX wieku. Niedługo potem zaczęto przygotowywać stacje Drogi Krzyżowej. Początkowo były to drewniane pale, na których zawisły obrazy przedstawiające sceny związane z ukrzyżowaniem i śmiercią Jezusa. Dopiero w latach 30. zaczęto budować tam kaplice. Budowę przerwał wybuch wojny. Po jej zakończeniu, w latach 50., wreszcie dokończono budowę kaplic Drogi Krzyżowej. Jest ich 12.
Kalwaria Panewnicka to także zespół kilkunastu kaplic różańcowych. Całość poświęcono w latach 60. ubiegłego wieku.
Przez teren kalwarii Panewnickiej przepływa rzeka Kłodnica. To w jej pobliżu znajduje się kopia Groty z Lourdes – miejsce kultu Matki Boskiej, które wzorowane jest na francuskiej grocie. To tam w XIX wieku Matka Boża miała się objawić wiejskiej dziewczynie.
Z Kalwarią Panewnicką nierozerwalnie związane jest także misterium "Kalwaria Śląska". Pierwsze wystawiono 11 lat temu. Początkowo przestrzenią misterium był teren kalwarii, a od kilku lat jest to franciszkańska bazylika.
Co roku w Wielki Piątek na kalwarii w Panewnikach odprawiane jest nabożeństwo Drogi Krzyżowej, na które wierni przynoszą świecie i pochodnie.
