Wigilia jest dniem postnym, podczas którego prawdziwa uczta czeka nas dopiero podczas kolacji. Dlatego też na pojawia się tak wiele potraw, których należy choćby spróbować, aby kolejny rok był równie dostatni. Według polskiej tradycji 24 grudnia nie spożywa się mięsa, jednak od niedawna zniósł post związany ze wstrzemięźliwością od pokarmów mięsnych. Jakie więc potrawy potrawy powinny znaleźć się podczas Wigilii na stole i co one tak naprawdę oznaczają?
Przede wszystkim na wigilijnym stole powinien pojawić się barszcz czerwony z uszkami. Buraki, z których przygotowywany jest barszcz, według wierzeń ludowych miały zapewniać urodę i długowieczność. Jednak w niektórych regionach Polski nie uraczy się barszczu a zupy grzybowej. I grzyby mają swoje znaczenie. Kiedyś kojarzone były z siłą i zdrowiem czy też szczęściem i dostatkiem. Stosowano je też w obrądkach magicznych. Dlatego nie brakuje ich w kapuście wigilijnej, bigosie, krokietach czy pływających w barszczu uszkach.
Według staropolskiego zwyczaju podczas Wigilii powinniśmy również zjeść kapustę z grochem. Połączenie to ma nas w przyszłości strzec przed chorobami. Sama kapusta, którą kiedyś kisiło się na zimę, symbolizuje siłę i witalność. To ona miała też zapewniać odrodzenie się natury wiosną.
Na wigilijnym stole nie może zabraknąć ryby – symbolu Jezusa i odradzania się do życia. W tradycjach ludowych mówi się, że ryby zapewniają płodność i narodziny. Wigilia to dla wielu rodzin jedynym dzień, gdy spożywa się karpia w złocistej panierce lub w galarecie. Zjedzenie ryby podczas wieczerzy wigilijnej było gwarancją zdrowia i dostatku, a karpia – obfitości i siły. Chociaż coraz częściej starego poczciwego karpia zastępują dorsze, pstrągi i łososie. Kolejnymi daniami rybnymi, które jemy podczas Wigilii to te po grecku czy śledź w śmietanie, oleju sosie pomidorowym lub occie.
Kompot z suszu to pozycja, za którą nie wszyscy przepadają, jednak i on zalicza się do dwunastu tradycyjnych dań wigilijnych. Znajdujące się w napoju owoce mają swoje znaczenia. Tak więc gruszki mają zapewniać długowieczność, jabłka – miłość i zdrowie, zaś suszone śliwki odpędzają złe moce. W niektórych domach dodawane są też suszone śliwki i figi, które symbolizują oczyszczenie i obfitość.
Podczas Wigilii nie można zapomnieć o daniach z makiem. Ludowe wierzenia mówią, że mak przynosi bogactwo i płodość, a jego brak – nieszczęście. Dlatego wśród słodkich pozycji na wigilijnym stole powinien pojawić się makowiec. W niektórych częściach Polski, takich jak Podlasie, Podkarpacie, Mazowsze czy w Wielkopolsce je się kluski z makiem. Na Mazowszu nawet wywróża się obfitość plonów na podstawie długości klusek. W innych częściach Polski na stoły trafia pochodząca z Kresów kutia. To potrawa przygotowywana z pszenicy, maku, miodu, mleka oraz dużej ilości bakalii. Na Śląsku kutia ma swoją odmianę – makówkę, w której zamiast pszenicy dodawany jest chleb lub bułka.
Zboża, które pojawiają się między innymi w kutii, mają zapewniać dostatek, urodzaj i płodność. Również miód dodawany do kutii czy pierników ma swoją symbolikę. Uznawany kiedyś za substancję magiczną, w której tkwią nadprzyrodzone moce, miał chronić przed złem. Miód w potrawach wigilijnych miał też przynosić radość, dostatek oraz miłość. Orzechy zaś od wieków symbolizują tajemnicę, pieniądze i płodność. Orzech włoski to mądrość, laskowy – źródło płodności, a także pojednania i cierpliwości, migdały to symbol nowego życia i nadziei. Wierzono też, że zjedzenie orzechów chroni przed bólem zębów.
Jeśli sądzisz, że kojarzący się ze Świętami piernik nie musi mieć swojego miejsca na wigilijnym stole, to jesteś w błędzie. Ciemne i twarde ciasto o miodowym aromacie, w którym nie może zabraknąć nuty przypraw korzennych, kojarzyło się niegdyś z wyższym statusem społecznym, a odpowiednio przyrządzony miał się nadawać do spożycia przez długi czas.
Na sam koniec pozostaje chleb, symbol nowego życia oraz dobrobytu. Jego obecność wśród pozostałych wigilijnych dań ma zapewnić pomyślność w nadchodzącym roku.
