Mogłoby się wydawać, że od tego momentu prowadzi nas już prosta droga ku końcowi pandemii wirusa COVID-19. Nic bardziej mylnego. Szczepienia powinny łączyć, a nie dzielić - a jednak, społeczeństwo podzieliło się na grupy: tych, którzy nie chcą przyjąć szczepionki; tych, którzy wolą jeszcze chwilę poczekać; oraz tych, którzy z niecierpliwością wypatrują swojej dawki. Te podziały pogłębiają sytuacje takie jak niedawna afera związana ze szczepieniem znanych osób ze świata kultury i rozrywki.
Wszyscy ci, którzy nie mogą się doczekać powrotu do normalności, zadają sobie pytanie: Kiedy to ja będę mógł/mogła się zaszczepić?
>>KALKULATOR KOLEJKI SZCZEPIONKOWEJ<<
Lek. Aleksandra Zając i Dominika Miszewska, doktorantka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, stworzyły kalkulator, aby móc na nie odpowiedzieć. Kalkulator kolejki szczepionkowej oszacuje ile osób czeka w kolejce po szczepionkę COVID w Polsce. Przewiduje on również, jak długo będziesz czekać na szczepionkę i kiedy prawdopodobnie będziesz mógł przyjąć pierwszą dawkę.
Nasz kalkulator kolejki szczepionek bazuje na Narodowym Programie Szczepień.
Dystrybucja szczepionek w Polsce
Szczepionki przeciwko COVID-19 będą darmowe i dobrowolne. Czy to oznacza, że już za miesiąc pandemii nie będzie? Nie tak szybko...
Miliony dawek szczepionek muszą teraz zostać wyprodukowane i dostarczone do wszystkich chętnych. Jest to ogromne, czasochłonne przedsięwzięcie produkcyjne i logistyczne.
Mimo tych trudności, warto. Zastosowanie szczepień u większości społeczeństwa pozwoli na zwolnienie tempa pandemii oraz stopniowe jej wygaszanie. Powrót do normalności przyjdzie szybciej!
Dla kogo szczepienia?
W tym momencie, na początku 2021 roku, proces szczepień jest podzielony na cztery etapy, w zależności od pierwszeństwa pacjentów. Pierwsza faza programu szczepień koncentruje się na ratowaniu życia i zmniejszeniu liczby przyjęć do szpitali. Dlatego też w pierwszej kolejności będą szczepione najbardziej narażone grupy.
Etap 0
- pracownicy sektora ochrony zdrowia, w tym diagności laboratoryjni, farmaceuci, psycholodzy kliniczni i inni, włącznie z pracownikami prywatnych podmiotów świadczących usługi zdrowotne,
- pracownicy Domów Pomocy Społecznej i Miejskich Ośrodków Pomocy Społecznej,
- personel pomocniczy, techniczny i administracyjny w placówkach medycznych, laboratoriach diagnostycznych i transporcie medycznym,
- nauczyciele akademiccy uczelni i studenci kierunków medycznych,
- rodzice wcześniaków - w szpitalach, w których na oddziałach intensywnej terapii i patologii noworodka przebywają ich dzieci.
Etap 1
- pensjonariusze Domów Pomocy Społecznej oraz Zakładów Opiekuńczo- Leczniczych, pielęgnacyjno-opiekuńczych i innych miejsc stacjonarnego pobytu,
- osoby powyżej 60. roku życia w kolejności od najstarszych, z pierwszeństwem dla tych, którzy są aktywni zawodowo, są w trakcie diagnostyki i leczenia wymagającego wielokrotnego lub ciągłego kontaktu z placówkami ochrony zdrowia oraz z chorobami współistniejącymi zwiększającymi ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19,
- służby mundurowe,
- nauczyciele,
- pracownicy TOPR oraz GOPR, którzy biorą bezpośredni udział w działaniach przeciwepidemicznych.
Etap 2
- osoby poniżej 60. roku życia z chorobami przewlekłymi zwiększającymi ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19. Lista chorób może być aktualizowana, obecnie uznawaną przez Ministerstwo znajdziesz tutaj.
- osoby poniżej 60. roku życia w trakcie diagnostyki i leczenia, wymagającego wielokrotnego lub ciągłego kontaktu z placówkami ochrony zdrowia,
- osoby bezpośrednio zapewniające funkcjonowanie podstawowej działalności państwa i narażone na zakażenie ze względu na częste kontakty społeczne, m.in.: pracownicy sektora infrastruktury krytycznej,
- dostaw wody, gazu, prądu, usług teleinformatycznych, poczty, bezpieczeństwa żywności i leków,
- pracownicy transportu publicznego,
- urzędnicy odpowiedzialni za zwalczanie pandemii,
- pracownicy wymiaru sprawiedliwości,
- funkcjonariusze służb celno-skarbowych.
Etap 3
Powszechne szczepienia pozostałej części populacji dorosłej:
- osoby powyżej 16. roku życia, bez schorzeń zwiększających ryzyko ciężkiego przebiegu i zgonu z powodu COVID-19 i nie należą do żadnej z powyższych grup.
- przedsiębiorcy i pracownicy sektorów zamkniętych.
Choroby zwiększające ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19:
- przewlekłe choroby nerek,
- deficyty neurologiczne (np. demencja),
- choroby płuc,
- choroby nowotworowe,
- cukrzyca,
- POChP,
- choroby naczyń mózgowych,
- nadciśnienie tętnicze,
- niedobory odporności,
- choroby układu sercowo-naczyniowego,
- przewlekłe choroby wątroby,
- otyłość,
- choroby związane z uzależnieniem od nikotyny,
- astma oskrzelowa,
- talasemia,
- mukowiscydoza,
- anemia sierpowata.
Kalkulator w praktyce
Aby dowiedzieć się, za jaki czas możesz spodziewać się pierwszej dawki szczepienia, podążaj za poniższymi krokami:
- Wpisz swój wiek w latach (od 16 do 120). Im jesteś starszy/a, tym szybciej otrzymasz szczepienie.
- Czy jesteś pracownikiem placówki medycznej (pielęgniarka, lekarka, ale również personel administracyjny i techniczny)? Ta grupa jest bardziej narażona na kontakt z wirusem.
- Czy jesteś studentką lub pracownikiem uczelni medycznej? Osoby te często przebywają w szpitalu i placówkach medycznych. W związku z tym zostały one uwzględnione wśród szczepionych w Etapie 0.
- Czy jesteś pensjonariuszem DPS, ZOL lub innego miejsca stałego pobytu? Zaszczepienie wszystkich osób przebywających w domach opieki pozwoli na wizyty krewnych z mniejszym ryzykiem dla mieszkańców.
- Czy chorujesz na choroby przewlekłe lub jesteś w trakcie diagnostyki i leczenia, wymagającego częstego kontaktu z placówkami medycznymi? Szczegółowa lista chorób zwiększających ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19 została opisana powyżej.
- Czy jesteś w trakcie leczenia immunosupresyjnego? Szczepienia w tej grupie osób nie są aktualnie zalecane - trwające badania kliniczne nie dostarczyły jeszcze danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania u nich szczepionek przeciwko COVID-19.
Po uzupełnieniu wszystkich pól, kalkulator wyliczy przewidywaną maksymalną liczbę osób, które są w kolejce do otrzymania szczepionki przed tobą.
Poniżej znajdziesz również informację, jak długo prawdopodobnie będziesz musiał czekać na szczepionkę. Dane te opierają się na rządowym założeniu 850 000 szczepień tygodniowo i domyślnym wskaźniku chęci szczepień wynoszącym 47%. Jeśli chcesz zmienić te wartości, skorzystaj z trybu zaawansowanego.
Przyjęcie podanych założeń pozwala na wyliczenie terminu, w którym powinieneś otrzymać obie dawki szczepionki oraz dnia, w którym uzyskasz pełną odporność na COVID-19.
Jak wygląda takie szczepienie?
Załóżmy, że rozpoczęły się szczepienia I etapu, a ty jesteś nauczycielem w szkole podstawowej. Zapisałeś się na listę chętnych, przeszedłeś kwalifikację u lekarza POZ (koniecznie osobistą, nie teleporadę!) i otrzymałeś skierowanie. Co dalej?
Szczepionka podawana jest domięśniowo (w ramię, jak klasyczna szczepionka na grypę), dwukrotnie w odstępie 3-4 tygodni.
Jak dotąd wszystkie wytworzone szczepionki są dwudawkowe, natomiast ta rekomendacja może się zmienić w zależności od nowych leków dopuszczonych do obrotu.
Pełną ochronę zdobywamy po 7 dniach od podania drugiej dawki szczepionki. I co wtedy? Obecne zalecenia sugerują, że przyjęcie szczepienia umożliwi:
- korzystanie z usług zdrowotnych w publicznej ochronie zdrowia, bez wykonywania dodatkowych testów na COVID-19. Obecnie kilka dni przed planowanym przyjęciem konieczne musi zostać wykonany wymaz,
- udział w spotkaniach towarzyskich bez limitu osób,
- brak kwarantanny po kontakcie z osobą zakażoną.
Całkiem kusząca opcja powrotu do normalności? Wiemy, że czekanie na szczepionkę może być frustrujące. Jednak dzięki nadaniu pierwszeństwa najbardziej narażonym na kontakt z COVID-19, hospitalizację i śmierć, szybciej będziemy w stanie ratować życie.
Jestem ozdrowieńcem. Czy powinienem/powinnam się szczepić?
Dotychczasowe badania wykazują, że przeciwciała po przechorowaniu COVID-19 utrzymują się przez kilka miesięcy, a w związku z tym nie dają stałej ochrony przed ponownym zachorowaniem. Aby uniknąć takiej sytuacji, zaleca się szczepienia także w grupie ozdrowieńców, a nawet osób, u których te przeciwciała utrzymują się we krwi.
Jestem w ciąży lub karmię piersią. Czy mogę się zaszczepić?
Aktualnie badania kliniczne nie dostarczyły jeszcze danych dotyczących bezpieczeństwa szczepionek przeciwko COVID-19 u kobiet w ciąży. Jednocześnie, brak informacji o przeciwwskazaniach do takiego szczepienia.
Decyzja o szczepieniu powinna być podjęta przez ciężarną, po wyjaśnieniu ewentualnych wątpliwości z lekarzem.
Nie ma potrzeby przerywania lub unikania rozpoczynania karmienia piersią przez kobiety, które otrzymały szczepionkę przeciwko COVID-19.
Kobietom planującym ciążę w najbliższym czasie zaleca się przyjęcie szczepienia. Nie wykazano, aby szczepionka mogła wpływać na płodność.
Dla kogo szczepionki są przeciwwskazane?
Wyszczególniono dwie grupy, wśród których nie zaleca się szczepień na COVID-19. Są to:
- dzieci poniżej 16. roku życia,
- osoby w trakcie leczenia immunosupresyjnego.
Nie powinno to jednak zaskakiwać ani budzić wątpliwości. Zazwyczaj wprowadzając nowy lek, przebadany na populacji dorosłych, nie uwzględnia się osób z powyższych dwóch grup. Po udostępnieniu przez producentów danych z kolejnych badań, te przeciwskazania mogą ulec zmianie.
Poszczególne typy szczepionek
Firmy farmaceutyczne opracowują obecnie trzy typy szczepionek, natomiast nie wszystkie zostały jeszcze dopuszczone do obrotu.
- wektorowe (AstraZeneca, Janssen) – składają się z aktywnych, zmodyfikowanych wirusów. Wywołują silną odpowiedź organizmu nawet po podaniu małej dawki. Ich główna zaleta to stabilność we względnie wysokich temperaturach (2-8°C)
- mRNA (CureVac, Moderna, Pfizer) - zawierają samą informację genetyczną. Szczepionki te są wysoce skuteczne, bezpieczne i umożliwiają szybką produkcję dużej liczby dawek. Bezpieczeństwo wynika z faktu, że nasze DNA znajduje się w jądrze niedostępnym dla mRNA. Nie może więc ono wpływać na genom osoby zaszczepionej. Największą trudnością w wykonywaniu szczepień mRNA jest bardzo niska temperatura przechowywania - wymagają do -75°C.
- podjednostkowe (Sanofi-GSK) - zawiera oczyszczone, najbardziej immunogenne białka wirusowe. Odpowiedź jest bardzo swoista (odpowiada typowo na wirusa COVID-19), jednak jej efektywność może być niższa niż pozostałych.
Badania kliniczne, przedkliniczne, ocena jakości
Wszystkie leki i szczepionki, włączając tę najnowszą przeciwko COVID przechodzą szereg badań, od badań przedklinicznych in vitro, do badań fazy III na wielu tysiącach uczestników ze zróżnicowanych populacji.
Umożliwia to wychwycenie ewentualnych działań niepożądanych, wyznaczenie odpowiedniej dawki oraz sprawdzenie, czy szczepionka wywoła oczekiwany efekt.
Co sprawiło, że szczepionkę na COVID-19 mamy gotową już w rok po wybuchu pandemii, podczas gdy średni czas oczekiwania to 10 lat? Może to powodować niepokój, a jednak wyjaśnienie jest niezwykle proste. Przyspieszono proces dopuszczania do obrotu poprzez:
- darmowe doradztwo naukowe,
- ‘rolling review’ – ciągła ocena dostępnych danych z badań, które wciąż trwają,
- skróconą o ponad 2 miesiące ocenę dokumentacji.
Raporty prowadzone są na bieżąco, przez niezależne od siebie zespoły, a ostatecznie na sam koniec odpowiednie organy ponownie sprawdzają wszelkie przedstawione dane.